Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Pomiń baner

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

HISTORIA IBM

Wiosną 1970 roku na ówczesnym Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi UJ powołany został do życia Instytut Biologii Molekularnej (decyzja Rektora UJ, prof. Mieczysława Klimaszewskiego z dnia 1 maja 1970 r.). Nowa jednostka powstała z połączenia dwóch Katedr – Katedry Fizjologii Roślin oraz Katedry Biochemii i Biofizyki. Początkowo w skład IBM wchodziły cztery Zakłady:
Jednak już niedługo potem, bo 1 grudnia 1970 r., utworzony został dodatkowy, piąty zakład – Zakład Mikrobiologii – kierowany przez dr hab. Zofię Porwit-Bóbr (jakiś czas później jednostka zmieniła nazwę na Zakład Mikrobiologii i Immunologii). 
 
Pierwszą siedzibą Instytutu był zabytkowy, uniwersytecki budynek Collegium Iuridicum położony przy ul. Grodzkiej 53, niemal vis-à-vis kościoła Świętych Apostołów Piotra i Pawła. O ile barokowe krużganki na dziedzińcu zawsze sprawiały dobre wrażenie, o tyle system drewnianych stempli zamontowany wewnątrz Collegium Iuridicum w celu podparcia kilkusetletnich stropów obciążonych nagle wielkogabarytową aparaturą naukową budził uzasadnione pytanie, czy to właściwie miejsce dla instytucji zajmującej się najnowszymi odkryciami biologii oraz dydaktyką. 
 
Od roku 1973, wraz z utworzeniem na kierunku biologia specjalizacji biologia molekularna, powiększyła się liczba studentów, którzy uczyli się w Collegium Iuridicum. Obok zajęć z biochemii, mikrobiologii, fizjologii roślin i biologii komórki, pracownicy IBM zaczęli prowadzić przedmioty obowiązkowe adresowane wyłącznie dla studentów nowej specjalizacji, m. in. analizę instrumentalną, genetykę molekularną, immunologię oraz biofizykę, jak również kilkanaście wykładów monograficznych. 
 
W roku 1974 ówczesna dyrektor IBM, docent Sarnecka-Keller, po raz pierwszy zwróciła się do Ministerstwa Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki z prośbą o rozpoczęcie budowy nowej siedziby dla IBM, co niestety nie przyniosło żadnych rezultatów.
 
Tymczasem Instytut rozwijał się. W roku 1979 został utworzony szósty zakład, tj. Zakład Biologii Komórki, a kierownictwo nad nim objął mianowany świeżo profesorem dr hab. Włodzimierz Korohoda. 
 
Pamiętając o ekspertyzie pracowników konserwacji zabytków, którzy ostrzegali, że przy obecnym sposobie użytkowania, Collegium Iuridicum grozi katastrofa, rektor UJ, prof. Mieczysław Hess, słał kolejne petycje do Warszawy i równolegle szukał w Krakowie „lokalu zastępczego” dla IBM. Szczęśliwie, Seminarium Śląskie działające dotychczas w Krakowie, uzyskało nową siedzibę w Katowicach, w związku z czym Kuria zgodziła się wydzierżawić opuszczany budynek na 25 lat Instytutowi Biologii Molekularnej. Tak więc z nadzieją na lepszą przyszłość w 1980 roku IBM świętował uroczyście swoje dziesięciolecie w wypożyczonych pomieszczeniach Instytutu Chemii UJ. 
 
Po trwających blisko dwa lata adaptacjach, w roku 1982, w przerwie wakacyjnej między zajęciami dydaktycznymi, nastąpiła przeprowadzka IBM na Aleję Mickiewicza 3. Powierzchnia użytkowa w pięciokondygnacyjnym, modernistycznym budynku (zbudowanym pod koniec lat 20. wg projektu dwóch krakowskich inżynierów, Zygmunta Gawlika i Franciszka Mączyńskiego), dwukrotnie przekraczała metraż dostępny na Grodzkiej i warunki pracy naukowców IBM znacznie się poprawiły.   
 
W roku 1984 Instytut dotknęła bolesna straty. W odstępie kilku tygodni zmarło dwoje założycieli IBM. 3 lipca odeszła zmagająca się z chorobą nowotworową profesor Sarnecka-Keller, a 27 lipca zawału serca nie przeżył profesor Jan Zurzycki. Obydwoje byli wybitnymi naukowcami i nauczycielami, obydwoje w czasie swojej kariery w IBM pełnili również funkcje prorektora UJ. Prowadzone przez nich badania były inspiracją dla kolejnych pokoleń  naukowców Instytutu.  
 
W rok po śmierci, pamięci prof. Sarneckiej-Keller poświęcona została aula w budynku przy Al. Mickiewicza 3, zaś trzy lata później Instytut Biologii Molekularnej został nazwany imieniem Jana Zurzyckiego. 
 
W tym samym roku 1987, profesor Aleksander Koj z IBM, po wcześniejszym pełnieniu funkcji prorektora, został po raz pierwszy wybrany na rektora UJ i w nadchodzącej kadencji musiał się zmierzyć z zadaniem przeprowadzeniem Uniwersytetu suchą stopą przez zawirowania towarzyszące transformacji ustrojowej. 
 
Tymczasem Instytut wciąż się rozwijał. W roku akademickim 1991/1992 liczba zakładów IBM wzrosła do siedmiu, albowiem z Zakładu Biochemii Zwierząt wyodrębnił się Zakład Biochemii Fizycznej, kierowany przez prof. dr. hab. Zygmunta Wasylewskiego. Z kolei inauguracji roku 1994/1995 towarzyszyło powstanie instytutowej Pracowni Genetyki i Wirusologii, której kierownikiem została dr hab. Hanna Rokita. 
 
W międzyczasie, 1 października 1993 roku profesor Koj rozpoczął drugą, a w roku 1996 – trzecią kadencję jako rektor. To dzięki jego staraniom z tego okresu, urzeczywistniła się wizja zbudowania III Kampusu UJ, a w tym – docelowej siedziby dla IBM.
 
Rok 1995 był szczególnie znaczący, bo to wtedy otwarty został pierwszy kierunek studiów prowadzony przez IBM – biotechnologia. Zadania organizacji nowego programu nauczania podjął się profesor Adam Dubin. Pierwszy rocznik nowych, pięcioletnich studiów magisterskich liczył 20 studentów. Trzy lata później w Instytucie uruchomione zostały studia doktoranckie z biochemii i biofizyki, a w roku akademickim 1999/2000 – studia podyplomowe z biologii molekularnej. W tym czasie Instytut uzyskał również uprawnienia do nadawania stopni doktora i doktora habilitowanego z zakresów biochemii oraz biofizyki.
 
Pod koniec roku 1999, 8 listopada, miało miejsce wydarzenie, o które kolejne władze Instytutu i Uniwersytetu zabiegały przez 25 lat – na terenie nowopowstającego III Kampusu UJ wmurowany został kamień węgielny pod budowę gmachu Kompleksu Nauk Biologicznych (KNB). Jedno ze skrzydeł tego potężnego budynku przeznaczone zostało dla IBM. Projekt KNB opracowany został przez biuro architektoniczne Studio Fikus z Poznania. Łącznikiem pomiędzy Instytutem a wykonawcą, firmą budowlaną BUDOSTAL-2, zostali seniorzy budowy – dr hab. Halina Gabryś oraz dr hab. Ryszard Gurbiel. Warto w tym miejscu podkreślić, że do powstania III Kampusu UJ, przyczynił się znacząco profesor Wojciech Froncisz, powołany w roku 1996 na pełnomocnika rektora ds. Kampusu, a następnie wybrany na prorektora UJ ds. rozwoju (kadencja 1999-2002).  
 
W 2000 r. IBM odniósł kolejny sukces – został jednym z 6 zwycięzców konkursu zorganizowanego w ramach 5. Programu Ramowego UE i otrzymał grant oraz status Centrum Doskonałości (Centre of Excellence: Biotechnology – Integration of Education and Research).  
 
W tym samym roku Zakład Biochemii Zwierząt został przekształcony w  3 jednostki: Zakład Biochemii Komórki (pod kierownictwem prof. dr hab. Aleksandra Koja), Zakład Biochemii Analitycznej (pod kierownictwem prof. dr. hab. Adama Dubina) oraz Zakład Biochemii Ogólnej (pod kierownictwem prof. dr. hab. Andrzeja Kleina). Z kolei Zakład Mikrobiologii i Immunologii rozdzielił się na Zakład Mikrobiologii (kierowany przez prof. dr. hab. Jana Potempę) oraz Zakład Immunologii (kierowany przez prof. dr. hab. Juliusza Pryjmę).
 
Okres wakacyjny w roku 2001 upłynął pracownikom IBM na wielkim pakowaniu. Nowy budynek Instytutu położony na terenie III Kampusu UJ już stał. Trwały w nim ostatnie prace wykończeniowe: montaż wykładzin podłogowych i drzwi, malowanie, instalacja mebli laboratoryjnych. Na początku września z Alei Mickiewicza na Ruczaj ruszyły samochody ciężarowe z transportem aparatury naukowej, odczynników, mebli biurowych i książek – zaczęła się przeprowadzka. 12 października nastąpiło otwarcie nowej siedziby IBM przy ulicy Gronostajowej 7. W uroczystości wzięli udział przedstawiciele rządu (minister Teresa Kamińska), lokalnych władz i kościoła (wojewoda Małopolski Ryszard Masłowski, kardynał Franciszek Macharski) oraz Uniwersytetu (rektor UJ, prof. dr hab. Franciszek Ziejka). 
 
Własny kierunek studiów, własny budynek, dziesięć Zakładów oraz uprawnienia do nadawania stopni naukowych – wszystko to sprawiło, że w IBM zaczęto myśleć o usamodzielnieniu. Działaniom, które doprowadziły do powstania nowego wydziału UJ przewodził profesor Kazimierz Strzałka, ówczesny dyrektor IBM. W lutym 2002 roku, na chwilę IBM zmienił nazwę na Instytut Biologii Molekularnej i Biotechnologii, zaś 24 kwietnia Decyzją Senatu UJ Instytut Biologii Molekularnej i Biotechnologii został przekształcony w Wydział Biotechnologii. Tym samym, po trzydziestu dwóch latach, historia IBM działającego w ramach Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi zakończyła się.